De Juliana School in Boedapest
Zaterdag 1 juli 2006 - Wist u dat de allereerste Juliana School niet in Nederland maar in 1926 in Boedapest is opgericht? Maar waarom juist in Hongarije? Hoe is dat gekomen?
Dit heeft alles te maken met de zogenoemde "kindertreinacties" aan het begin van de twintigste eeuw. De eerste wereldoorlog had Hongarije verarmd. Het land verloor toen tweederde van haar grondgebied. Hongarije, ooit voorraadschuur van Europa, leed na de oorlog honger, in het bijzonder de kinderen.
In deze rampzalige situatie bood het neutrale Nederland als eerste land Hongarije hulp aan. Onder auspiciën van koningin Wilhelmina werd daarvoor in Nederland de Landelijke Kinderbeschermingsliga opgericht. De koningin steunde het werk van de Liga ook uit haar privé vermogen. Deze Liga organiseerde rond 1920 de "kindertreinacties" tussen Hongarije en Nederland . Treinen die tijdens de oorlog nog gewonde soldaten vervoerden werden geschikt gemaakt om kinderen te vervoeren. Met deze treinen zijn ongeveer 30 tot 40 duizend arme Hongaarse kinderen naar Nederland en België gehaald om hier bij gezinnen aan te sterken. De meeste kinderen gingen na een aantal maanden of soms na jaren weer terug naar Hongarije. Maar er zijn ook veel kinderen in Nederland of in België gebleven, vaak geadopteerd door hun pleegouders.
Naast de kindertreinacties zetten de Nederlanders zich ook in voor andere vormen van hulp in Hongarije. Dit gebeurde via de organisatie "Gereformeerde Voedselvoorzieningsactie voor Kinderen". Een van de leiders van deze organisatie was Catharina Kuyper, dochter van de bekende Nederlandse theoloog en staatsman Abraham Kuyper. Op een tiental plaatsen in Boedapest deelde deze organisatie voedsel uit. Het personeel deed zijn werk uit liefdadigheid. De donaties in natura van de Nederlandse scholen en van de gereformeerde gemeentes werden in Boedapest door de Hongaarse Gereformeerde Kerk in het Bethesda Kinderziekenhuis in Boedapest in ontvangst genomen. Om hun dankbaarheid aan de Nederlanders te tonen, hebben de Hongaren toen een van de mooiste lanen van Boedapest naar koningin Wilhelmina genoemd: de huidige "Városligeti Fasor" (De Stadsbosjes Laan) die uitkomt op de Dózsa György út in het zevende Arrondissement.
In de tweede helft van de jaren twintig van de twintigste eeuw werden de levensomstandigheden in Hongarije iets beter. Daarom hebben de Nederlanders voor een andere vorm van de hulp aan Hongarije gekozen. Met toestemming van de bevoegde Hongaarse autoriteiten hebben zij met het overgebleven geld uit eerdere hulpacties de eerste gereformeerde Hongaarse basisschool opgericht. Deze school werd genoemd naar toen nog kroonprinses Juliana, de "Gereformeerde Lagere School Juliana". Met haar openingstoespraak in het Hongaars, in de schaduw van de mooie grote bomen in de tuin van de gereformeerde kerk aan de Wilhelmina Laan, verwarmde Catharina Kuyper in september 1926 de Hongaarse harten. De Juliana School begon haar eerste jaar met 40 kinderen. Het was een gemengde school. Hoewel deze school van gereformeerde gezindte was, sloot het kinderen uit andere kerkgenootschappen niet uit.
In 1936 werd de toen al te kleine en verouderde school gesloopt. In plaats van het oorspronkelijke gebouw kwam er een ruimer gebouw met twee verdiepingen. Bij de ingang van de school werd het persoonlijke cadeau van Catharina Kuyper , een marmeren gedenkplaat aangebracht. Op de plaat staat: " Laten jullie de kinderen tot mij komen". Uit bijdragen van de ouders van de Hongaarse scholieren werd later een grote klok naast de ingang van de school geplaatst. Volgens oude calvinistische gewoonte kondigt het klokgelui het begin en het eind van de lessen aan.
Met het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog werden de nauwe contacten tussen Hongarije en Nederland verbroken, al zijn de "kindertreinacties" tot aan de communistische machtsovername in Hongarije in 1948 doorgegaan. In dat jaar werd ook de Juliana School genationaliseerd en kreeg de naam: Basis School aan de Gorkylaan, want de naam Wilhelminalaan moest ook verdwijnen.
Na de omwenteling in 1989 is ook het leven op deze school veranderd. De nieuwe democratische Hongaarse staat heeft het door de communisten geconfisqueerde vermogen aan de kerk teruggegeven. Zo werd de Gorky school weer eigendom van de Hongaarse Gereformeerde Kerk. Gelijktijdig met deze veranderingen kreeg de school haar oude naam terug : Juliana School. Om dit te kunnen doen, hebben de Hongaren zich in een brief tot prinses Juliana gewend, die toestemming gaf om haar naam weer aan een van de meest populaire basisscholen in Boedapest te verbinden. De school heeft haar poorten in september 1992 na 44 jaar gedwongen onderbreking opnieuw als kerkelijk - christelijke instelling geopend. Zonder Nederlandse hulp had de vernieuwde Hongaarse Juliana basisschool haar tweede leven niet kunnen beginnen.
>>>> Auteur: | Mária Ballendux-Bogyay |
>>>> Gepubliceerd in: | Hongarije in Zaken nr 4 juli 2006 |