Runa Hellinga: ze was erbij in 1989 en ze is er nog steeds

Dinsdag 12 februari 2008 - Runa Hellinga was er in 1989 bij toen er een heleboel gebeurde in Oost-Europa. Ze was in Budapest toen de Oost-Duitsers, die gevlucht waren in de West-Duitse ambassade, naar West-Duitsland mochten. Ze was op weg naar Szeged toen het bewind van Ceau?escu viel in Roemenië, ging onmiddellijk naar de Roemeense grens en kwam het land binnen. Ze zag Hongarije ontwikkelen van een Oostblokland naar een Europese staat en deed als correspondente daarvan verslag in de Nederlandse kranten.

Nu, bijna 20 jaar later, is ze nog steeds in Budapest, een stad die haar thuis is geworden.

Lezers van Hongarije Vandaag kennen haar van haar periodieke verhalen over het dagelijks leven in Hongarije in het algemeen en in Budapest in het bijzonder.

Hongarije Vandaag sprak met haar en ging op zoek naar haar drijfveren.

Na haar studie journalistiek en wat omzwervingen in redactionele functies in Nederland werd Runa in mei 1989 correspondente op de post ‘Centraal Europa'. Dat was een periode waarin de regio erg in beweging was en waarbij de ene ontwikkeling de andere naar de achtergrond dreef. Om even het geheugen op te frissen: in mei 1989 knipte de Hongaarse Minister van Buitenlandse Zaken Horn Gyula eigenhandig het ijzeren gordijn open tussen Hongarije en
Oostenrijk en op 9 november 1989 werd bekend dat de DDR de grenzen zou openen.

Runa blijft vier jaar in Budapest om daarna voor vier jaar te worden uitgezonden naar Zuid-Afrika. Ze besluit om terug te keren naar Budapest en zich aldaar te vestigen. Daar voelt ze zich thuis en samen met haar man besluit ze hier te blijven, ook in verband met de opvoeding van hun zoon. ‘Ik vind het niets om kinderen van het ene land naar het andere te sleuren', aldus Runa.

‘... als journalist kom je op plaatsen waar je anders nooit zou komen ....'

Haar journalistieke werk behelst momenteel in belangrijke mate de gebeurtenissen in Hongarije en de omliggende landen. Ze werkt als freelance journalist voor onder meer Trouw, het Agrarisch Dagblad en Business Hungary, het tijdschrift van de American Chamber of Commerce in Budapest. Deze zomer wordt een anekdotische reisgids over Budapest van haar hand uitgegeven.
Ze constateert dat in de Nederlandse kranten tegenwoordig nog maar  weinig ruimte is voor Hongarije en voor buitenlands nieuws in zijn algemeenheid.  De kranten hebben bovendien steeds minder plaats voor diepgang. Runa: 'De nadruk ligt volgens mij te sterk op het nieuws, en dan nog vooral op negatief nieuws. Volgens mij onderschatten redacties daarmee hun lezers, want ik geloof juist dat mensen, als ze al voor een krant betalen, dat doen omdat ze op zoek zijn naar achtergronden. Dat zijn ook de verhalen waar je als correspondent reacties op krijgt.'

Op haar eigen weblog ‘Hungary and further' voelt ze zich vrij om dat over Hongarije kwijt te kunnen waarvoor in de reguliere media geen plaats meer is. Ze probeert zo een tegenwicht te bieden voor de negatieve sfeer die de Nederlandse kranten uitstralen én waarbij de media elkaar napraten. Ook de Hongaarse media krijgen er op dat gebied van langs van Runa. 

Ontwikkelingen
De ontwikkelingen gaan hard in Hongarije. Waren er in het begin van de jaren '90 nog veel vervuilende bedrijven en waren de arbeidsomstandigheden slecht, dan is dat anno-nu sterk verbeterd. De komst van westers kapitaal heeft daarin een positieve rol gespeeld.

Langzaam maar zeker maakt Hongarije binnen enkele decennia weer een nieuwe ontwikkeling door. Het land is steeds minder een lage-lonen-land en gaat zich steeds meer profileren als een land voor research & development, de vestigingsplaats voor service centra en het leveren van hoogwaardige productie.

‘Hongarije is een filiaal van West-Europa, maar de Hongaar vindt dat niet zo erg. '

Dat het Hongaarse midden- en kleinbedrijf zichminder goed ontwikkelt, beantwoordt Runa met een wedervraag: ‘Hoe erg is het dat een groot deel van de economie op buitenlandse bedrijven steunt? Die bedrijven hebben honderdduizenden arbeidsplaatsen gebracht, de arbeidsomstandigheden zijn er vaak beter dan in oude Hongaarse bedrijven, en we hebben het al lang niet meer over lage-lonenproductie. De bedrijven die hier nu zitten en komen, zijn hier vanwege de potentie die het land heeft'.

De Hongaren zijn zeker creatief, ze moeten alleen uit hun schulp worden gehaald. 'Kijk  naar Fornetti, een franchiser uit Kecskemét die over heel Hongarije winkels met voornamelijk broodsnacks opent. Je vindt Fornetti tot in de kleinste dorpswinkels en het bedrijf maakt inmiddels ook elders in Europa furore.'

Dat de Hongaar niet zo makkelijk uit zijn schulp komt is, denkt ze, het gevolg van zijn opvoeding. Mensen hebben al op school geleerd dat het veiliger is om gewoon te doen wat hun gezegd wordt. Eigen initiatief wordt hier minder gestimuleerd als in Nederland. Een foute actie, hoe goed die ook was bedoeld, leidt vaak tot ontslag. In Nederland wordt een fout, mits de actie een positieve intentie had, sneller vergeven.

Gelukkig maken buitenlandse bedrijven wel meer initiatief los en dat is een goede ontwikkeling.

Op de vraag op welke wijze de journalistiek kan helpen bij de ontwikkelingen binnen Hongarije antwoord Runa: ‘we kunnen helpen door  de positieve ontwikkelingen te benadrukken'.