De paardenfluisteraar van Oranje: een politiek huzarenstukje

Vrijdag 1 juni 2012 - 'Een opzienbarend boek over de verzwegen banden tussen ons vorstenhuis en de Hongaar Hazslinsky'

Dankzij de hulp van koningin Juliana en Nikita Chroetschov ontsnapte de Hongaarse luitenant-kolonel Hazslinzsky (Géza Hazslinzsky-Krull) tijdens de koude oorlog naar Nederland. Voor de koningin was het een actie om zich te ‘wreken’ op de Greet Hofmans-affaire. Tweeëntwintig jaar stond Hazslinzsky (1901-1981) onder ‘royal protection’ van koningin Juliana. Het Koninklijk archief vermeldt niets over hem, maar Jan S. Maiburg schreef over hem een 292 pagina’s tellend boek dat dit voorjaar uitkwam.

Een cijfercode in de nalatenschap van paardrijdinstructrice Inge Schram-van Kalmthout bracht Jan S. Maiburg, als executeur-testamentair, op het spoor van de Hongaar Hazslinsky. Er volgde een speurtocht van twaalf jaar. Het raadplegen van maar liefst 650 bronnen leidde tot een diepgaande kennis, maar door de vele fragmenten laat het boek zich daardoor soms wel lastig volgen. Toch blijf je geboeid. Hoewel het je ook regelmatig duizelt van de vele namen, leest dit boek als een adembenemende avonturenroman. Leuke omschrijvingen zoals ‘twee vliegen in een zonnestraaltje’ geven het werk een luchtiger toon.

Pantchoulidzew

Door de code te combineren en te analyseren ontdekte Maiburg een band tussen Hazslinzsky en de geheimzinnige Rus Alexis Pantchoulidzew, de vermeende pleegvader van Bernhard en de levensgezel van prinses Armgard. Eenmaal gevlucht naar Nederland was Hazslinzsky sinds 1959 rij-instructeur van het Koninklijk Huis. Maar wat deed de geheime politie in Duindigt? 

Karel IV

Zeer beeldend beschrijft Maiburg de jeugd en adolescentie van Hazslinzsky in Hongarije. Tijdens de schitterend beschreven kroning van aartshertog Karel IV (oktober 1918), neemt Maiburg ons als het ware mee naar het Boedapest van toen. Ook gaat Maiburg in op de vooropleiding van de jonge cadetten. ‘Het was niet ongewoon dat jonge mannen vijf tot soms wel negen uur per etmaal op een paardenrug zaten, zes dagen per week.’

Hongaarse Spaanse rijschool

Fraai is ook de impressie van de Hongaarse Spaanse rijschool, waarvan de dagelijkse leiding in de handen van Hazslinzsky lag. Maiburg: ‘Het was de droom van Hongaarse adellijke families om een eigen Spaanse rijschool te hebben. Ook Esterházy droomde daarvan: postkoetsen, strijdwagens. Deze droom omvatte de hele menselijke activiteit: spel, mens, oorlog!’

Hazslinzsky maakte de brute verwoesting mee van de Hongaarse Spaanse rijschool in Boedapest, maar wist de paarden uit die van Wenen te redden. De Hongaarse Spaanse rijschool is in geen enkel Hongaars archief terug te vinden, beetje bij beetje worden geschreven documenten en summier beeldmateriaal teruggevonden (zie onderaan link filmpje 1938). De communisten wisten bijna alle sporen uit het collectieve geheugen. Op gruwelijke wijze slachtten ze er achttien paarden af. De verwoeste rijschool bij het Koninklijk paleis in Buda werd na de Tweede Wereldoorlog niet meer herbouwd, op de plaats van de oudere rijschool, A Nemzeti Lóvarda, in Pest werd een communistische blokkendoos neergezet.

Ruitersport

Zijn hele leven wijdde Hazslinzsky zich aan de ruitersport. Maiburg: ‘Als een echte Hongaar voelde hij zich het meest thuis op de rug van een paard. Respect voor het paard was in zijn tijd nog een ‘geloofsartikel’. Mens en paard waren nog één. ’Als hippisch expert verwijt Maiburg in zijn boek de bobo’s van nu, dat ze de klassieke rijkunst zijn vergeten. Maiburg: ‘Vijfenzeventig procent van de paarden met rugproblemen, ziekten en beenproblemen zijn het gevolg van een verkeerde rijkunst en stress.’ 

Prins Bernhard

Maiburg komt tot verbijsterende conclusies door de paardenwereld te ontrafelen als een netwerk van internationale intriges. Daarvan maakte prins Bernhard bijvoorbeeld handig gebruik tijdens de Olympische spelen van 1936. Kleurrijke figuren vormden een dekmantel voor de spionage- en verzetsactiviteiten binnen ‘zijn’ paardenwereld. Uit het verzamelde feitenmateriaal blijkt dat prins Bernhard zijn lidmaatschap van de Reiter SS categorisch ontkende. Wat was zijn belang daarbij? Maiburg volgde ook de ‘hoefslag’ van Hazslinzsky om de Lockheed-affaire te ontrafelen.

FOX-P2 gen

Sprak de paardenfluisteraar over dit alles met de aan hem toevertrouwde paarden? Wat dat betreft vermeldt Maiburg weinig. Pas op bladzijde 166 gaat hij, na 33 pagina’s fraaie foto’s, in op het wezen van paardenfluisteraar. ‘Paarden missen FOX-P2gen in het DNA dat nodig is voor gearticuleerde spraak. Dat FOX-P2 gen hebben alleen wij mensen. Maar paarden kunnen wel fluisteren. Om te weten te komen wat ze eigenlijk vertellen, moet je eerst oefenen in het vak paardenfluisteraar, zoals ook Hazslinsky dat gedaan heeft.’

Over Haszlinsky valt in de Nederlandse archieven niets meer terug te vinden, ook in het Nationaal Archief niet. Daarin wordt slechts zijn asielverzoek (Nationaal Archief nr 12526) vermeldt en zijn status als vluchteling. We missen dus een belangrijk stuk uit de Europese geschiedenis, maar Jan. S. Maiburg heeft dat ontbrekende stuk voor het grootste deel nu ingevuld.

De Paardenfluisteraar van Oranje: een politiek huzarenstukje, Hazslinzsky, Bernhard en Juliana Auteur: Jan S. Maiburg Uitgeverij Aspekt ISBN 978-90-5911-983-3
>>>> Filmpje waarin ook Hazslinzsky te zien is in de Nemzeti Lóvarda