Film 'Good' in Hongarije gemaakt
Woensdag 17 december 2008 - Good: over gewone mensen die kleine keuzes maken. De wereldpremière van de film Good werd op 6 december in het Puskin Theater in Boedapest gehouden. Niet vreemd, de Hongaarse filmindustrie speelde een belangrijke rol bij de totstandkoming van deze film. De film, naar het gelijknamige toneelstuk van de Britse C.P. Taylor, gaat over twee Duitse vrienden Halder en Maurice in de jaren dertig in Duitsland. Hongarije Vandaag was bij de persconferentie en het gesprek met het publiek.
Halder, gespeeld door acteur Viggo Mortensen, is professor in de literatuur aan de universiteit met een niet onproblematische familie: een zieke moeder en een wat vreemde afwezige echtgenote. Maurice, gespeeld door Jason Isaacs, is psychiater, een bon-vivant met een bloeiende psychoanalyse praktijk. De een schreef een roman met als thema ‘een zachte dood’ en trekt daarmee de aandacht van de nazi’s, de ander is jood. Halder wordt SS officier en Maurice eindigt als gevangene in een concentratiekamp. De film is een Hongaarse co-productie van de Hongaarse film-productiemaatschappij Laurin Ltd. en is vanaf 11 december te zien in de Hongaarse bioscopen. In het voorjaar komt de film ook uit in Nederland en andere Europese landen.
Hongarije filmland
Zsofiá Kende, een van de twee eigenaren van Laurin Ltd., is trots: “De film wordt een kind waarvan je houdt en dat je koestert.”Zonder de mogelijkheden van de Hongaarse filmindustrie, zou de film niet gerealiseerd zijn. Drie belangrijke factoren speelden een rol: de 20% subsidie van de Hongaarse overheid, Boedapest als natuurlijke set voor Berlijn in de jaren dertig en de aanwezigheid van ervaren filmmakers, crew en technisch hoogstaande faciliteiten. Zsofiá: “Veel mensen weten niet dat Hongarije een lange filmtraditie heeft en er grote kennis en ervaring in filmmaken is. Hier staat de grootste Middeleeuwse set naast andere sets zoals een eind negentiende eeuwse Engelse straat, een NewYork-set en de concentratiekamp-set in Fót, die gebruikt is in deze film. Hongarije heeft qua locaties veel te bieden. Boedapest is in feite één grote filmset, maar ook het Balatonmeer en de oude bossen zijn voorhanden en wijngaarden dienen als locatie voor Italië. Hongarije heeft een grote traditie in de paardenhouderij; getrainde paarden zijn dus ook beschikbaar.”
In Hongarije in de bioscoop
Zsofiá:”Het Hongaarse subsidiesysteem lijkt op dat van Engeland en Ierland. Het is gebaseerd op punten: je vult een lijst in en punten worden toegekend voor onder meer het onderwerp van de film en hoe lang technische faciliteiten worden gebruikt. Bij honderd punten krijg je 20% subsidie van het netto bedrag dat wordt gespendeerd in Hongarije. De subsidieregeling staat open voor iedereen. Hongarije is het eerste land waar de film voor het bioscooppubliek te zien is. Tot nu toe is die alleen vertoond op festivals in Toronto, Rome en Lodz (Polen). Laurin Ltd. heeft de rechten van vertoning in Hongarije.”
Miriam Segal: “De film is niet makkelijk te verkopen. Het is geen film over helden of grote emoties, maar over gewone mensen die kleine keuzes maken. Maar de film is al verkocht in Nederland en Frankrijk en op 15 april komt hij uit in Australië. Om mee te kunnen dingen naar een Oscar en de Golden Globes, draait de film op 31 december in Los Angeles en New York. Een Oscar zou geweldig zijn voor de film en ik gun het vooral Viggo om een Golden Globe te winnen”
Complimenten
De Hongaarse crew kreeg veel compli-menten van de twee acteurs en producer Miriam Segal over de samenwerking. Jason Isaacs: “Veel medewerkers, van lichttechnici tot aan de mensen van de catering hadden het script gelezen. Ik heb dat nog nooit meegemaakt.” Miriam Segal kondigde op de persconferentie een nieuwe samenwerking aan met Laurin Ltd.: de film 'The great ghost rescue' waarin ook Jason Isaacs zal spelen. Zsofiá Kende: “We merken dat acteurs graag in Hongarije werken. Beroemde acteurs kunnen hier gewoon naar een restaurant zonder dat ze worden aan-gestaard of belaagd door opdringerige fans. Je kunt hier een privéleven hebben. Hongaarse fans vragen wel eens om een handtekening, maar altijd op een respectvolle manier.” Een journaliste van Filmklub voegt daaraan toe: “Er is drie weken gedraaid in het Károly park in het centrum van Pest, dat naast een Universiteit ligt waar elke dag veel jonge mensen komen. Je merkte amper dat daar gefilmd werd: geen oploop van fans.”
Viggo: kwaliteit en kassucces
Jason: “Het toneelstuk 'Good' van C. P. Taylor, stond begin jaren tachtig op de planken in Londen en daarna op Broadway. Nadat Miriam het stuk gezien had, is zij haast geobsedeerd bezig geweest om het te verfilmen. Drie keer heeft ze het geprobeerd. In 2003 stond alles klaar in Berlijn om te gaan draaien: er was een crew en kostuums waren gemaakt, toen op het laatste moment de bank afhaakte. Miriam had al haar geld en haar productiebedrijf in deze film gestopt en verloor alles, haar huis, haar auto. Het koste haar anderhalf jaar om iedereen terug te betalen. Toen heb ik geld in het project gestopt zodat het project bleef bestaan. Daarom ben ik nu naast acteur ook producer. We begonnen opnieuw en we wilden Viggo voor de rol van Halder omdat hij een gevoel van fatsoenlijkheid en eerlijkheid (“a sense of decency and honesty”) uitstraalt dat hem perfect maakt voor deze rol. Maar in die tijd liet hij duidelijk weten weten niet beschikbaar te zijn. Tegen alle omgangsvormen in stuurde ik hem via een wederzijdse vriendin het script met de vraag of hij geïnteresseerd was. Het bleek dat hij in 1982, op auditie in Londen, het stuk al had gezien. Hij zei onmiddellijk ja. Dat maakte alles meteen wat makkelijker.” Miriam: “Iemand met de status van Viggo maakt het mogelijk om een onafhanke-lijke film met een budget van 20 miljoen dollar te financieren. Hij is een van de zeldzame karakteracteurs die ook in staat zijn om voor een kassucces te zorgen.”
Foto: Viggo in colbert in de kleuren van zijn favoriete voetbalclub: speciaal afscheids-cadeau van Miriam
Ethische thriller
“De film 'GOOD' is een ethische thriller en gaat niet over de jaren veertig zoals veel andere holocaust films, maar over 1933 en 1936 wanneer nog niet alles zo helder ligt. Het vertelt het leven van gewone mensen die elke dag kleine besluiten nemen die gevolgen hebben”, vertelt Jason. Opmerking uit de zaal: 'Het doet me denken aan hoe het hier was in Hongarije tijdens het communistisch regime. Mensen probeerden te zorgen voor hun familie en die te beschermen. Ze volgden de regels om te kunnen bestaan'.
Jason: “De film gaat ook over onze tijd. Ik vraag me vaak af of ik genoeg doe. Mijn regering heeft marteling goedgekeurd, de Conventie van Genève ongeldig verklaard. Dit T-shirt wat ik draag is waarschijnlijk gemaakt in China door kinderen, die in de fabriek leven waar ze ook werken. Er is een lijn in het zand en wanneer ga ik daar overheen door ‘niets te doen’?”
Viggo: ”Democratie is een proces. Het houdt niet op met eens in vier jaar naar de stembus gaan. Vergeet niet, alle regeringen hebben de natuurlijke neiging om aan de macht te blijven en doen dat vaak door mensen gerust te stellen of te zeggen wij zorgen overal voor.”
Russische piano en ansichtkaarten
Centraal in de film staat de vriendschap tussen Halder en Maurice en hoe die wordt beïnvloed door de politieke ontwikkelingen. Jason: “Maurice is een aantrekkelijk karakter. Hij is geen slachtoffer, maar een bon-vivant die het leven omhelst, drinkt, brast en neukt. Hij is volkomen geassimileerd en voelt zich meer Duitser dan jood.” Als Halder in de film Maurice suggereert om tijdelijk uit Duitsland weg te gaan, reageert die: “Hoe durf je! Ik ben zo Duits als jij.” Voor beide acteurs was het belangrijk om de vriendschap authentiek neer te zetten. “Viggo was erg behulpzaam. We hadden elkaar nog nooit ontmoet en tijdens de pre-productie tijd filmde ik op Rhode Island. Viggo kwam naar me toe en logeerde een tijd bij ons om elkaar te leren kennen. En ja, we werden vrienden.” Viggo reisde rond in Duitsland en Polen, bezocht voormalige concentratiekampen als voorbereiding op de rol. Hij verzamelde kleine voorwerpen uit die tijd. Jason: “Hij gaf mij dingen zoals ansichtkaarten en een sigarettenhouder. Dat hielp om vorm te geven aan de rol”. De muziek van Mahler speelt een belangrijke rol in de film. De vrouw van Halder is muzieklerares en als de stress te groot wordt voor Halder, hoort hij muziek en ziet zelfs mensen die hem toezingen. Viggo: “Toen ik in Duitsland was, kon ik een aantal concerten bijwonen waar muziek van Mahler werd gespeeld. Ik huurde een Russische piano, die toebehoorde aan een Japanse vrouw die in Boedapest woont, en in plaats van het script te lezen als voorbereiding, improviseerde ik in mijn hotelkamer op de piano. Het dagelijkse pianospelen beïnvloedde subtiel mijn lichaamstaal. Terug in de VS heb ik improvisaties die ik me herinnerde op CD gezet.” (Time waits for everyone)
‘Dat zou ik nooit doen’
“Door een jood, een concreet individu, te worden die leefde in die tijd, werden voor mij de levens van al die zes miljoen joden op een bepaalde manier reëel. Dat was zwaar. Ik vond het moeilijk om na het filmen de rol van me af te schudden”, zegt Jason. Viggo: “Ik kreeg reacties van mensen die zich goed konden identificeren met het karakter van Halder tot het punt dat hij het uniform aantrekt. Men zegt dan, 'dat zou ik nooit doen'. De film stelt vooral vragen. Vooral door het einde van de film: wat gebeurt er daarna, wat heeft dat te maken met ons leven nu.” Miriam Segal: “In een eerder script kon de scriptschrijver niet leven met dit einde en liet hij Halder een meer inlopen.
Voor mij als filmmaker is het interessant om verschillende reacties in verschillende landen te horen. In Italië werd niet gelachen, je lacht daar niet bij een film over fascisme. In Canada, met een redelijk progressief publiek, werd juist veel gelachen. Er zijn verschillen.”
In Boedapest was het niet helemaal stil.
Trailer en meer info: www.goodthemovie.com
>>>>Auteur: Elisabeth van Aerde