Holland Tsunami en de redelijkheid

Zondag 25 januari 2009 - "We dachten dat we alles wisten, dat we geroutineerd zijn in het vermengen van twee werelden..., het is tenslotte onze dagelijkse werkelijkheid. Tijdens ons werk moesten wij vaker misverstanden en culturele verschillen overbruggen. Geen probleem, ook in ons persoonlijk leven als Hongaars-Nederlands stel, wonend in zowel Amsterdam als Boedapest, spreken wij moeiteloos elkaars taal. Verrassend was het echter om samen met Luc, mijn partner, onze theatervoorstelling 'Holland Tsunami' te maken".

In het kader van het LOW Festival 2008 hebben wij als Theatergroep Space de productie 'Holland Tsunami', drowning in Europe' gepresenteerd in het Keleti Station in Boedapest. 'Holland Tsunami' is een multimedia event, een what-if scenario: stel je voor wat er gebeurt als Nederland onder water komt te liggen en Hongarije is het enige land dat zestien miljoen statusloze Nederlandse vluchtelingen opvangt.

In Hongarije hebben we tijdens voorstellingen de Hongaren - onder meer met behulp van videoboodschappen door Nederlanders - erop voorbereidt hoe ze straks Nederlanders moeten opvangen, hoe ze hen kunnen helpen integreren in de Hongaarse werkelijkheid. De reacties van het Hongaarse publiek - ze gaven survivaltips en inburgeringsadviezen - hebben we gefilmd en als video-boodschappen terug naar Nederland genomen. In november 2008 ging in Amsterdam de voor het Nederlandse publiek bewerkte versie in première. De voorstelling toert nu door Nederland. In deze versie worden 'de Nederlanders' begeleid in hoe ze afscheid moeten nemen van hun land en hoe ze zich op een bestaan in Hongarije kunnen voorbereiden.

In beide landen lachte het publiek zich suf, terwijl we het toch via een gruwelijk rampscenario over integratie en cultuurverschillen in het nieuwe Europa hebben. De voorstelling opent misverstanden op een luchtige wijze zonder slogans, maar met communicatie van mens tot mens. Toegankelijk en herkenbaar. Om deze vanzelfsprekende benadering te bereiken hebben velen ons met eigen observaties en ervaringen geholpen. Vaak moesten met veel inventiviteit verschillen worden overbrugd, zoals met de vertaling van woorden die in het Nederlands wel maar in het Hongaars niet bestaan. Eén woord daarvan licht ik eruit. In de onmogelijkheid van het vertalen van dit woord ligt de kern van alle misverstanden. Het typeert de complementaire verhouding tussen de twee volken. Dit woord is een begrip, een echte Nederlandse deugd. Een positieve eigenschap die ook schaduwkanten kent, beklemmend en vervreemdend als het rigide wordt toegepast. Het woord is: 'redelijkheid'. ‘Redelijkheid' bestaat niet in het Hongaars. Niet met dezelfde lading als in het Nederlands.

Met redelijkheid kan men overleggen en snel tot beslissingen komen, maar met redelijkheid kan men moeilijk een lekkere maaltijd koken en voluit van het leven genieten. Zonder redelijkheid is er geen politiek debat en blijven polarisatie, haat en nijd over. Enkel door vanuit redelijkheid te handelen kan men zijn eigen menselijke behoeften vergeten. Maar gevoelens worden in alle redelijkheid weggedrukt en komen weer naar boven als frustratie. Een toestand die niets te maken heeft met redelijkheid. Om redelijk te kunnen zijn, moeten we beseffen dat we nooit volledig redelijk kunnen zijn. De meeste gedachten en daden zijn niet redelijk, we kunnen er enkel naar streven. Zeker in de context van het nieuwe Europa. In 'Holland Tsunami', in de door ons geschapen fictieve wereld, ontstaat een culturele mix van Hongaren en Nederlanders. In dit gefuseerde land zouden Nederlanders 'redelijkheid' in het leven van Hongaren kunnen brengen en zouden Hongaren de Nederlanders kunnen helpen bij het leefbaar maken van die 'redelijkheid' . Dat zou voor beiden een uitdaging zijn".