The Hungarians, van Paul Lendvai

Goede boeken over de geschiedenis van de Hongaren zijn er niet zo héél erg veel, tenminste niet in het Nederlands. We moeten het dan ook met Engels of Duits doen, alhoewel hier de keuze ook niet al te groot is. De onbekendheid met de duizend jaar oude geschiedenis maakt dat voor velen Hongarije bestaat uit stereotypen als paprika, zigeunermuziek, goulash en het Balaton. Dit doet onrecht aan een land dat van de eenmalige regionale grootmacht gereduceerd is tot het huidige Hongarije en waar sinds de omwenteling van 1989 de politieke machtstrijd tussen twee grote kampen het land economisch en politiek grotendeels verlamd. De turbulente geschiedenis van Hongarije is ook nu nog actueel en levend. Niet voor niets kijken Hongaren steeds terug naar hun verleden en te pas en te onpas worden thema's gebruikt om de problemen van nu te verklaren.

In zijn boek "The Hungarians - 1000 Years of Victory in Defeat" vertelt journalist Paul Lendvai het verhaal van 1100 jaar Hongaren in het Karpaten-bekken. Aan de hand van anecdotes en verhalen over helden en verraders, bedriegers en genieën, overwinnaars en overwonnenen leidt Lendvai ons door een geschiedenis waar de drang om bij het Westen te behoren gehinderd wordt door gebeurtenissen uit het Oosten. Hongarije ligt op het breukvlak van twee werelden.
Als Aziatische nomaden kwamen de Hongaren naar Europa, waar zij beschouwd werden als een barbaarse horde die de vesting Europa bestormden (eigenlijk was dit ook zo, samen met de Vikingen vormden zij meer dan een eeuw lang een plaag van brute moord, roof en brandstichting op het Europese continent). Maar al gauw werden zij de verdedigers van de Oostelijke grens van het Christendom. Hier begon de eeuwenlang strijd tegen binnendringers vanuit het Oosten: Mongolen, Tataren, Turken en Russen. Ondanks de rampspoed en culturele isolatie is Hongarije als staat blijven bestaan. Maar ook ondanks de Hongaren zelf en de tweespalt in de Hongaarse politieke geschiedenis die het land verscheidene malen op de rand van de afgrond heeft gebracht. Het verhaal van de strijd tegen haar grote buren en de contradictie tussen sterke individuen en het falen als natie, het steeds weer terugkerende conflict tussen de verdediging van het het volk en het blinde nationalisme maakt veel duidelijk over de huidige toestand van het land. Lendvai verhaalt van de weigering van de Hongaarse adel om de koning bij te staan in de laatste grote veldslag tegen de Mongolen, waarbij héél Europa haar hoop gevestigd had op de Hongaarse ruiterij, de enige die zou opgewassen zou zijn tegen de hordes uit het Oosten. Maar ook schrijft hij over hoe de slag bij Mohács werd verloren, de gevolgen van de Turkse tijd, de opkomst en ondergang van de Transylvanische prinsen en de opstand van 1848. Verder worden de Eerste wereldoorlog, de Joodse assimilatie, Horthy (de admiraal zonder vloot), het samen op marcheren met Hitler en andere belangrijke mijlpalen uit de geschiedenis der Magyaren met als uiteindelijke overwinning dat Hongarije in 2000 zijn 1000 -jarige bestaan kon vieren als natie, door Lendvai op soms cynische, sarcastische wijze met een voor Hongaren zeldzame vorm van humor en zelfspot besproken.

Paul Lendvai woont en werkt in Oostenrijk, heeft in 1957 Hongarije verlaten en was jarenlang correspondent voor de Financial Times. Nog steeds levert hij zeer kritische opinies over de Hongaarse politiek en is hij een graag geziene gast in diverse televisieprogramma's.
"The Hungarians - 1000 Years of Defeat" is uit het Duits vertaald naar het Engels, en verdient het om een standaardwerk te worden over de Hongaarse geschiedenis.

(Paul Lendvai - The Hungarians, 1000 Years of Victory in Defeat- London, 2003)

Hungarians
Paul Lendvai