4 juni Gedenkdag Verdrag van Trianon
Donderdag 3 juni 2010 – Vrijdag 4 juni is een in meerdere opzichten historische dag in Hongarije. In de eerste plaats is 4 juni de 'verjaardag' van het Verdrag van Trianon dat na de Eerste Wereldoorlog door de geallieerden met Hongarije werd gesloten. Op de tweede plaats is 4 juni in de jongste geschiedenis van Hongarije voor het eerst niet alleen de verjaardag van het Verdrag van Trianon, maar ook de gedenkdag van dit verdrag. Een dag van een soort nationale rouw.
Zo gevoelig ligt dat, het trekken van de lijnen in een ver verleden. Het 'Diktaat van Trianon' zo wordt het verdrag ook wel genoemd. Een dictaat omdat de onderhandelaren onder leiding van Graaf Albert Apponyi voor niets naar Parijs waren getogen. Er waren geen onderhandelingen. Hongarije moest de geallieerde vredesvoorwaarden slikken. Trianon, een paleis in Parijs, is voor Hongarije wat Versailles is voor Duitsland. Het werd een nationale vernedering die nooit te boven is gekomen.
Op deze dag werd het land Hongarije grotendeels teniet gedaan, het verloor meer dan tweederde van haar grondgebied. Hongarije moest gebieden afstaan aan Roemenië, het Koninkrijk der Serviërs, Kroaten en Slovenen, Oostenrijk en Tsjecho-Slowakije. Het grootste deel van de gebieden die aan de nieuwe staten vervielen werden overigens niet bewoond door Hongaren, maar door Slowaken, Roemenen en Zuid-Slaven. De opdeling van het land was één van de gevolgen van het nationalisme in de negentiende eeuw, toen vele volkeren aspiraties kregen om zelfstandige staten te stichten. Het conglomeraat van volkeren - Oostenrijk-Hongarije - was niet meer bijeen te houden. De volkeren binnen de Habsburgse Monarchie wilden niet verder met Wenen en Boedapest. Het vedrag van Trianon gaf hen later de kans om het recht op zelfbeschikking te verwezenlijken.
Met deze opdeling werd een nieuw probleem gecreëerd: de omringende landen kregen allemaal een grote hoeveelheid Hongaren als minderheid binnen hun grenzen. Ongeveer 3,3 miljoen Hongaren bleven in de buurlanden achter. Behalve het menselijke leed was er ook het economische. De Hongaarse economie stortte volkomen in. In één klap verloor Hongarije een groot deel van haar mijnen, bossen en fabrieken. Hun spoorwegnetwerk lag plotseling voor een deel in het buitenland en de gigantische afzetmarkt van het voormalige grote land met 30 miljoen inwoners verdampte. Hierdoor ontstond grote werkloosheid die nog werd versterkt door grote aantallen terugkerende soldaten en honderdduizenden Hongaren die vluchtten uit de nieuwe buurlanden. De zware schadeloosstellingen die Hongarije moest betalen aan de overwinnaars van de Grote Oorlog maakte het allemaal niet gemakkelijker. De onrechtvaardigheid zoals die werd ervaren maakte dat Hongarije in 1938 onder de paraplu van de bevriende natie Duitsland begon om verloren gebiedsdelen weer terug te veroveren, om deze na afloop van de Tweede Wereldoorlog weer te verliezen.
De bijstelling van grenzen gaat immer gepaard met onbeschrijfelijk menselijk leed, voor het laatst zagen we dit in de Kaukasus en Joegoslavië. Zo ook verging het de volkeren na Trianon, die opeens als minderheid in een ander land terecht kwamen. Etnische zuiveringen over en weer maakten dat niemand het vergeten kan, en het blijkbaar ook niet vergeven. Dit jaar is er voor het eerst een herdenkingsdag. Er wordt een krans gelegd, er worden vlammende toespraken gehouden, zwarte bannertjes worden aan auto-antennes gebonden en als alles goed gaat is het zaterdag weer rustig en probeert men weer rustig verder te leven met de buren.
| >>>> Door | Jenő Nagy |