Thuis bevallen, of in een ziekenhuis?

Dinsdag 5 april 2011 - Twee weken geleden werd de Hongaarse gynaecologe en vroedvrouw Ágnes Geréb veroordeeld tot twee jaar gevangenisstraf. Zij handelde in strijd met wet en de regels van de nationale gezondheidsorganisatie ANTSZ. Vorig jaar oktober werd ze gearresteerd waarna er, zowel binnen de politiek als in de samenleving, een debat losbarste.

In Hongarije denkt men namelijk anders over thuisbevallen dan in Nederland. Met de arrestatie van Geréb, nadat bij een bevalling door haar begeleid de pas geboren baby door complicaties uiteindelijk in een ziekenhuis overleed, bleek dat de regulering en het vastleggen daarvan in de wet om aanpassing vroeg. In de vele debatten en de artikelen en programma's in de Hongaarse media werd vaak verwezen naar Nederland, waar het volgens de Hongaren beter geregeld is.

In Nederland bevalt nu circa één derde van de vrouwen thuis. Vroeger lag dit aantal nog hoger, maar dit aantal is nog altijd een van de allerhoogste ter wereld. Maar ook in Nederland er is discussie gaande over de veiligheid van thuisbevalling. Dit heeft mede te maken met het feit dat meer en meer Nederlandse vrouwen hun eerste kind rond op hun dertigste, of nog later, krijgen. Deze hogere leeftijd geeft een verhoogd risico voor complicaties. De mentaliteit in Nederland is nu aan het veranderen. Gezien het calvinistische verleden, was de heersende opvatting dat pijn bij nu eenmaal bij bevallingen hoort. Maar het maatschappelijke draagvlak voor onnodige pijn tijdens bevallingen wordt steeds kleiner. De verlossende ruggenprik kun je alleen van een dokter in een ziekenhuis krijgen.

In Hongarije kwam het thuisbevallen zo'n twintig jaar geleden in zwang, ongeveer tegelijkertijd met de val van het communisme. In veel voormalige Oostbloklanden was het voor die tijd venzelfsprekend om in een ziekenhuis te bevallen. Ook voor een abortus ging je naar het ziekenhuis. De meeste Hongaarse vrouwen hebben echter weinig behoefte om thuis te bevallen, ze vinden dit te risicovol. Als je al thuis zou willen bevallen kost het als er complicaties ontstaan meer tijd om het ziekenhuis te bereiken. Hongarije heeft niet zo veel ziekenhuizen en klinieken als Nederland en het wegennet is lang niet zo ontwikkeld. Hier komt nog bij dat een Hongaarse vrouw sneller naar een ruggenprik of keizersnede vraagt dan de Nederlandse. Dit betekent automatisch een bevalling in een ziekenhuis.

Een bevalling in een ziekenhuis kost echter ook handenvol geld, dat komt door het verouderde systeem van de Hongaarse gezondheidszorg. Onder het communisme was de gezondheidszorg 'gratis', maar het was onvermijdelijk om zowel aan de arts als aan het verplegende personeel een 'hálapénz' (dankbaarheidsgeld) te geven, eigenlijk dus een fooi. Sommige artsen vroegen erom, de meesten kregen het gewoon, en de dikte van de enveloppe of de waarde van een cadeau bepaalde de kwaliteit van de medische behandeling. De medici waren er dankbaar voor, hun salaris was erg laag. En zo is dat nog steeds, de lage salariëring en de enveloppen zijn gebleven. Doordat goed opgeleid medisch personeel en getalenteerde artsen worden onderbetaald, verlaten ze Hongarije op zoek naar een hoger welvaartsniveau in West-Europese landen.

Mede om dit dure fooiensysteem in ziekenhuizen, maar ook omdat het uit ideeel en emotioneel oogpunt (de privacy is in ziekenhuizen vaak slecht gegarandeerd) soms beter en prettiger is om thuis te bevallen, besluiten geleidelijk aan meer Hongaarse vrouwen voor een bevalling thuis in de vertrouwde omgeving. Na de arrestatie van Geréb in oktober vorig jaar, organiseerden een grote groep vrouwen, met hun partners, die met Geréb als gynaecologe en vroedvrouw hun kinderen hebben gekregen, demonstraties in Boedapest om haar vrij te krijgen. Geréb heeft in de afgelopen twintig jaar ongeveer 3500 bevallingen begeleid.

Hoe denkt de gewone Hongaar eigenlijk over thuisbevalling? Niet iedereen is principieel tegen, maar men eist wel een juiste regelgeving. De huidige Hongaarse regering is nu bezig daarvoor de regels in een nieuwe wet op te stellen. Volgens woordvoerder van de regering, Anna Nagy, kan volgens die nieuwe wet de de moeder zelf beslissen of ze thuis of in het ziekenhuis wil bevallen, behalve als duidelijk is dat het de baby kan schaden. Ook moet er een gediplomeerde vroedvrouw of arts bij betrokken zijn en moet er een ziekenhuis in de buurt zijn dat in maximaal twintig minuten te bereiken valt. De betrokken medici moeten een vergunning hebben van de gezondheidsautoriteit ANTSZ en daarvoor kunnen aantonen dat ze minimaal vijftig goed verlopen bevallingen hebben gedaan.