De mooiste retro lift van Boedapest

Woensdag 28 januari 2015 - In 2020 moeten alle liften in Hongarije die ouder zijn dan twintig jaar of in die jaren niet zijn aangepast compleet vervangen worden, of zo hersteld zodat ze aan de nieuwe veiligheidseisen voldoen. De Hongaarse regering heeft hiervoor een verordening uitgevaardigd. Dit gaat huiseigenaren en verenigingen van eigenaren heel veel geld kosten. Het is dan ook maar afwachten of iedereen voor 2020 de boel wel netjes op orde heeft, ruim 10.000 liften in Hongarije stammen namelijk van voor 1990.




Nou zijn er inderdaad ook nog wel liften in het land te vinden waarvan je niet altijd even graag gebruik maakt. Deze krappe kooien met dunne wandjes en van die gemene dubbele klapdeurtjes, waar je als je in- of uitstapt steevast tussenkomt, mogen best wel eens worden vervangen. Langzaam, te langzaam, stijg je in zo'n krakend bakkie naar de gewenste verdieping. Als je geluk hebt kom je precies op vloerhoogte uit. Vaker iets eronder, of net erboven.

Een deel van de nu verouderde oude liften in Hongarije stamt zelfs nog uit de jaren zestig en zeventig, een tijdperk waarin wel meer pijnlijke ingrepen plaatsvonden in voorheen prachtige gebouwen. De antieke liften - die of geplaatst werden tegelijkertijd met de bouw van een pand aan het begin van de 20ste eeuw, of wat later in het hof opgericht tegen de galerijen aan - werden toen als oud vuil afgevoerd. Soms is het buitenwerk van smeedijzer met een paar leuke krullen erin of wat mooie Jugendstil motieven wel blijven staan. Vaak werd ook dat verwijderd en vervangen door simpele ijzeren constructies met draadglas. 

Maar in diezelfde jaren werd er tenminste ook één mooie lift gemaakt en die is te vinden in de Nationale Galerie, sinds 1975 gevestigd in het Paleis op de Burcht van Buda. Dat is natuurlijk niet zomaar een liftje voor een woonkazerne vol met arbeidersgezinnen. De over tientallen jaren gespreide verbouwing van het Koninklijk paleis, na de verwoesting in WOII niet meer te herstellen in oude staat, als de communisten daaraan al behoefte zouden hebben gehad, mocht blijkbaar wel iets kosten. De meeste ruimtes in het gebouw zijn saai, kaal en doen in niets denken aan de rijkdom van de Habsburgse dubbel-monarchie. Maar op een paar plekken mochten kunstenaars en designers uit die tijd de sobere inrichting een heel klein beetje opvrolijken.

Deze lekkere vette retro lift is aan de buitenzijde bekleed met brons (of is het koper?) en op de vlakke kantjes na helemaal rond. Ook van binnen. Oorspronkelijk stond hij op alle etages vrij in de ruimte, maar op de bovenste verdiepingen, waar de restauratieateliers te vinden zijn, hadden ze een jaar of wat geleden meer werkplekken nodig. Er werden tussenwanden neergezet, niet de mooiste oplossing, en nu staat de lift daar dus met zijn kont alleen zichtbaar voor wie er wat te zoeken heeft. Mochten de plannen van de regering doorgaan om het paleis alsnog in oude staat terug te brengen, premier Orbán wil dat namelijk graag - het museum en de ateliers moeten daarvoor over een paar jaar verhuizen - dan is het te hopen dat ze deze lift, die zo goed de smaak en de tijdgeest van de jaren zeventig weergeeft, niet zomaar verpatsen aan een oudijzerhandelaar. Of je hem nu mooi vindt of niet, deze lift heeft recht op een nieuwe plek en het liefst vrijstaand in een open ruimte.

>>>> Tom de Smet