Het dilemma: hoe een halt toeroepen aan de allerdaagse corruptie?
Zaterdag 14 juli 2007 - Corruptie is in Midden en Oost-Europa een bekend verschijnsel. In meer of mindere mate komt het overal voor. Iedereen die in deze regio is geweest, kent wel de verhalen van corrupte ambtenaren of heeft het zelf aan den lijve ondervonden. De Dikke Van Dale zegt over corruptie: ‘bedrog door oneerlijkheid’ en ‘omkoping bij de beroepsuitoefening’.
Corruptie is niet in ‘groot’, ‘middel’ of ‘klein’ in te delen. Iedereen die iets doet of nalaat tegen een oneigenlijke vergoeding is met een corrupte handeling bezig. Maar zeg nou eerlijk: wie doet er niet een oogje toe of zet een stapje bij als we een aardigheidje krijgen toegeschoven. Zit je dan gelijk als corrupt in de beklaagdenbank?
In Hongarije gaat het verder, daar zijn mensen écht stelselmatig bezig met corrupte handelingen en de vraag is: hoe is dit tij te keren?
De volgende voorbeelden zijn aan de orde van de dag.
Een eerste voorbeeld: de parkeerwachter.
Een parkeerwachter vraagt, terwijl ik onderweg ben van mijn zojuist geparkeerde auto naar de parkeerautomaat, of die zwarte auto van mij is. Die vraag bevestig ik natuurlijk met ‘ja’. Dat kán ook niet anders, want hij heeft me net zien uitstappen. Maar het is een openingsvraag.
Vervolgens vraagt ie hoelang ik wil parkeren. Op die vraag geef ik het héél eerlijke antwoord: ‘tot morgenochtend ongeveer 10 uur’. De man denkt even en zegt: ‘500 forint’. Hij wijst naar een vervaarlijk uitziend parkeerbonnenapparaat aan zijn schouder waarbij hij aangeeft dat daar géén parkeerbon uit zal komen als ik hem 500 forint betaal. Ik hoef dan niets in de parkeermeter te doen. Hij is de enige parkeerwachter in deze wijk, zo geeft hij aan.
Een blik op de parkeermeter, waar we inmiddels zijn aangekomen, leert mij dat het parkeergeld minimaal 1.500 forint bedraagt en dat dit bedrag in munten de automaat in moet en ik héb niet zoveel munten. Ik heb wél een 500 forint biljet.
Wat nu?
Een tweede voorbeeld: de treinconducteur.
In alle haast ben ik gesprongen op de trein van Budapest Déli pu. naar Székesfehérvár. Een kaartje heb ik niet kunnen kopen, maar geen nood want dat kan ook bij de conducteur. Van de website van de spoorwegen weet ik dat een enkeltje 1.050 forint kost. Als de conducteur komt zegt hij: ‘1.000 forint’ en zet zijn printer in werking. Dat bedrag klopt inderdaad niet ten opzichte van het mij bekende bedrag, maar soms rekent de conducteur wel eens een stationnetje minder, dus ik had geen argwaan. Pas als ik een dag later mijn portemonnee ontdoe van oude bonnetjes en kaartjes valt mij iets op. Het kaartje geeft namelijk het 90% kortingtarief voor gepensioneerden aan, te weten 105 forint. Tot die groep behoor ik in ieder geval nog niet! De vraag is nu: waar is de ‘teveel betaalde’ 895 forint gebleven?
Dilemma’s
Beide situaties leveren dilemma’s op. De kwestie met de parkeerwachter speelt in op mijn Hollandse gevoel van zuinigheid. Ik kan véél goedkoper parkeren als ik 500 forint betaal, anderzijds loop ik nog wel het risico alsnog een bon te krijgen, maar dat risco wil ik wel lopen. Door in te gaan op zijn voorstel help ik wél met het in standhouden van een corrupt systeem.
Met de treinconducteur bestaat een heel ander dilemma. De man heeft immers niet aan mij voorgelegd wat ik wilde, hij heeft simpelweg zelf de spoorwegen 895 forint afhandig gemaakt en heeft mij daarin betrokken.
Maar ja: misschien hebben beide heren door toedoen van de economische malaise wel een héél erg karig salaris, een te duur huis, een dure lening, te hoge maandlasten en enkele kinderen die gevoed moeten worden en kunnen zij zonder deze diefstal niet meer rondkomen. En omdat iederen dit doet is het ook een min of meer normale moraal geworden.
Moeten dan eerst de salarissen omhoog en daarna de corruptie aanpakken of moet het omgekeerd?
Het melden van deze voorvallen bij respectievelijk de gemeente en de spoorwegen kost de heren waarschijnlijk hun baan en helpt niet aan het stoppen van deze praktijken.
Wie het weet mag het zeggen!
| >>>> Auteur | Jan van Kuijk |