Hongaarse wegnummering

Dinsdag 8 september 2009 - Nu - net na de vakantie - is dit onderwerp zoiets als mosterd na de maaltijd.

Hoewel de oorspronkelijke logica van nummering niet meer consequent wordt volgehouden en de intussen populaire GPS systemen het gebruik van 'wegnummers' ook iets minder noodzakelijk maakt, blijft het boeiend om de opbouw van het wegennet te bestuderen. In plaats van 'wegnummers' praat ik liever over 'routenummers' omdat de nummers gebruikt werden voor opeenvolgende straten, lanen en wegen die samen een route vormden. Het belang van hoofdroutes is natuurlijk de doorstroming van het verkeer. Om die reden weten de gebruikers van de hoofdroutes - ongeacht de lokale namen van de straten - dat zij op voorrangswegen rijden.

In Boedapest, dicht bij de 'Lánchíd' of 'Ketting brug', aan het Clark Ádam tér en naast het kabeltrammetje naar de burcht staat een opmerkelijk monument, een grote stenen nul, die aangeeft dat vanaf het Clark Ádam plein het Hongaarse wegennet wordt gemeten. Het systeem van route nummering werd - en wordt nog steeds - door het oude en nog altijd bestaande centralisme beheerst, alhoewel uitbreiding van het wegennet de logische route nummering hindert.

Hoe ging het ook al weer in zijn werk?
Ondanks de oude politieke inzichten was Wenen in Oostenrijk een belangrijke en historische bestemming en de eerste hoofdroute ging dan ook naar Wenen. Als eerste hoofdroute kreeg het nummer '1'.
Omdat Boedapest het centrum was, werd de afstand altijd vanaf Boedapest gemeten en kon aan het kilometer paaltje langs de weg worden gezien hoever Boedapest nog weg was. Hoofdroutes werden volgens het belang van de eindbestemming met de wijzers van de klok mee doorgenummerd t/m route nummer 7. De daarop volgende route nummer 8 liep voor een belangrijk deel gelijk met route nummer 7. Route nummer 8 begint daardoor als enige niet in Boedapest, maar bij Székesfehérvár, in de richting van het Oostenrijkse Graz.

Natuurlijk zijn de hoofdroutes belangrijk, maar niet alleen vanwege de eindbestemmingen. Onderweg zijn nog bestemmingen denkbaar die (eigenlijk net als de '8') vanaf de hoofdroutes bereikbaar zijn. Vanwege hun belang moesten ook die wegen genummerd worden. Hadden de absolute hoofdroutes de nummers van '1' tot en met '8', één cijfer dus, de minder belangrijke routes kregen 2 cijfers volgens een eveneens heel logisch systeem. Tussen de routes nummer 1 en nummer 2 zijn wegen van 11 t/m 19 mogelijk en tussen de hoofdroutes 5 en 6 bijvoorbeeld alleen maar wegen van 51 t/m 59. Deze routes kunnen ook routes van de tweede categorie genoemd worden en deze routes zijn ook voorrangswegen, tenzij ze een 1e categorie weg tegen komen, want die is standaard net weer iets belangrijker... De kilometer telling begint ook voor andere dan eerste categorie wegen bij de oorsprong. Dat wil zeggen de hoofdroute waarvan de nevenroute begint. Op die manier zijn vrijwel alle landelijke routes genummerd tot en met 4 cijfers aan toe, die allemaal voorrang moeten verlenen aan wegen van hogere categorieën, maar ook voorrang hebben op wegen van lagere categorieën en waarvan de kilometertelling bij de oorsprong begint. Op die manier maakt de Hongaarse route nummering een nauwkeurige positiebepaling (zeker op de hoogste categorie hoofdwegen) goed mogelijk.

Alleen, er zijn maar 9 eerste categorie wegen mogelijk en als gevolg daarvan maar 9x9=81 2e categorie wegen. Daarnaast is het al voorgekomen dat tussen twee opeenvolgende nummers nog eenzelfde categorie nodig werd waarvoor geen doorlopende nummering mogelijk was. Door regeringswisseling aan het begin van de 90-er jaren werd het oude systeem door de nieuwe regering min of meer gebagatelliseerd en werd het eenvoudiger om het oude consequente systeem te verlaten.

Een andere belangrijke aanpassing van het systeem was de introductie van autosnelwegen. Waar die gebouwd werden was dat hoofdzakelijk in de plaats van de oude hoofdroutes. Zij kregen daarom hetzelfde nummer, voorafgegaan door de 'M' van motorway. Het oorspronkelijke routenummer werd voor de duidelijkheid met 10 vermenigvuldigd. Route nr 7 werd na het openen van de M7 route 70. Nu is Hongarije zover in zijn ontwikkeling dat steeds meer hoofdroutes om steden heen worden gelegd en er echt sprake is van doorgaande wegen.

>>>> Auteur: Frits Niessen