Exclusieve reportage: Pápa Airbase, Nederlandse kinderen naar een Hongaarse school

Vrijdag 8 januari 2010 - Jesse is tien jaar, gaat naar de basisschool, speelt bij de plaatselijke voetbalvereniging en leeft het leventje van een gewone jongen van zijn leeftijd. Toch is er ook een groot verschil met de meeste van zijn leeftijdgenootjes: zijn vader Jan Eric Wijnia werkt op Pápa Airbase als Flying Crew Chief van een C-17 vrachtvliegtuig van de NAVO. Samen met zijn vader, zijn moeder Jenny en zusje Silke woont Jesse nu aan de rand van Pápa, een oud stadje in West-Hongarije. Omdat Pápa Airbase geen eigen school heeft, gaan Jesse en Silke samen met de andere Nederlandse kinderen Jay, Matthew, Cheyenne, Mitchell en Nina naar een grote basisschool in de stad.
Voor Jesse en Silke is het niet ongewoon om in het buitenland naar school te gaan, zij woonden eerder al in Chili. Voor hen is het, net als voor hun ouders, eigenlijk een beetje pionieren en ontdekken hoe je in een nieuw huis en op een vreemde school je leven kunt opbouwen. Het project in Pápa werd van plan nogal plotseling werkelijkheid, dus verhuisden ze onverwacht snel richting Hongarije. Dit gold niet alleen voor de Nederlanders, maar ook voor de Zweden, Noren en Amerikanen die samen met mensen uit nog acht andere landen naar Pápa kwamen. Ook het onderwijs voor al die kinderen moest snel worden geregeld en dat vraagt om flink improviseren.
Hanneke Strohmaier weet hier alles van. Haar man Ed Strohmaier werkt op de basis en zij zorgt sinds een aantal maanden voor de contacten tussen de ouders van de Nederlandse kinderen met de school en de MNSB (Multi National School Board). Met Hanneke breng ik een bezoek aan de school.

Alle kinderen door elkaar
Samen met Hongaarse, Zweedse en Noorse kinderen zitten de Nederlandse kinderen in gemengde klassen waar in twee talen les gegeven wordt. Een Internationale school zou voor de groeiende buitenlandse gemeenschap natuurlijk mooi zijn, maar zover is het nog lang niet. De leerkrachten geven sinds het begin van dit schooljaar naast les in het Hongaars ook les in het Engels, en daarmee zet de school al wel een stapje in die richting.
De school staat in het centrum van Pápa. Het is een echt ouderwets schoolgebouw uit het begin van de vorige eeuw met hoge holle lange gangen. Kinderen uit de onderbouw zitten op de bovenetage, kinderen uit de bovenbouw op de begane grond. Om de school in te komen moet je je eerst bij de conciërge melden die, na ons eerst een pasje te hebben gegeven, de deur voor ons open doet. Uit veiligheidsoverwegingen is de school goed afgesloten, want er zijn wel eens mensen binnen geslopen en er werd ook gestolen. In schril contrast met de hoge koude gangen is het in de lokalen waar we langslopen een oase van gezelligheid. De lerares, Erzsébet Nagy, doet er dan ook echt alles aan om de kinderen in een zo prettig mogelijke omgeving les te kunnen geven. Overal aan de muren hangen nog de herfstversieringen, en de kerst- en winterversieringen zijn de leerlingen al aan het maken. De buitenlandse en Hongaarse kinderen zitten door elkaar in de klas en volgens Erzsébet Nagy gaat dat heel goed.

Lessen in de eigen taal
Het onderwijs van de verschillende landen blijkt hier echter minder goed op elkaar af te stemmen te zijn dan gedacht. Vooral het niveau van rekenen verschilt. Voor de Zweedse en Noorse kinderen ligt het niveau in Hongarije te hoog, voor Nederlandse kinderen juist te laag. Om het niveau van de Nederlandse kinderen op peil te houden en naast vaderlandse geschiedenis en aardrijkskunde ook Nederlandse les te kunnen geven, heeft het Ministerie van Defensie de leraren Anneke Bergman en Ron Laven naar Pápa laten komen. In een andere ruimte naast het schoolgebouw geven zij er met veel plezier nu les. Deze extra lessen zijn nodig zodat de kinderen bij terugkeer in Nederland aansluiting met het onderwijs kunnen vinden en om leerachterstanden te voorkomen. Tegelijkertijd zorgen de bijlessen in het Nederlands er ook voor dat de kinderen zich een stuk meer op hun gemak voelen in Pápa. Jesse neemt alles wat Anneke en Ron hem leren geconcentreerd in zich op. Best pittig, als je bedenkt dat het eigenlijk na-schoolse lessen zijn, bovenop de gewone lesuren. De lesruimte wordt gedeeld met de Noorse en Zweedse leerkrachten en omdat deze ruimte eigenlijk te klein is, wordt binnenkort een groter pand gehuurd.

Wanneer we terugrijden naar de basis in de auto vertelt Hanneke Strohmaier meer over de huidige stand van het onderwijs aan de Nederlandse kinderen. Eigenlijk is er maar één donker wolkje boven het vredige Pápa: de ouders vinden dat er teveel Hongaarse les wordt gegeven, dat kan heus wel wat minder. De kinderen pikken op school genoeg Hongaars op om te kunnen communiceren en de rest leren ze wel op straat of op het voetbalveld. Later hebben ze die taal toch niet nodig. Beter zou het zijn als er meer Nederlandse lesuren zouden zijn. Nu worden zowel de Noorse en Zweedse als de Nederlandse kinderen echt helemaal ondergedompeld in het Hongaarse onderwijs. Maar de Hongaarse overheid denkt daar anders over en houdt voet bij stuk en wil dat ze het hele Hongaarse onderwijsprogramma volgen. Op verschillende niveau's wordt er nu aan gewerkt om dat te veranderen. Als de school een officiële Internationale School wordt, dan zal de houding van de overheid ook wel veranderen.

Tijd voor voetbal
Wanneer Jesse niet op school zit, dan gaat hij het liefste voetballen. Op de plaatselijke voetbalvereniging. Met de Zweedse en Noorse kinderen voetbalt hij samen met Hongaarse leeftijdsgenoten in een team. Toch is er wel een onzichtbare muur tussen de buitenlandse en Hongaarse kinderen. Nederlandse kinderen trekken meer op met de Zweedse en Noorse klasgenoten, met de Hongaarse kinderen is er buiten school en het voetbalveld niet echt veel contact. Ze komen ook niet over en weer bij elkaar thuis. Misschien is dat omdat het allemaal nog zo nieuw is. Voor de buitenlandse kinderen omdat zij nog maar kort in een vreemd land zijn, voor de Hongaarse kinderen omdat zij niet gewend zijn aan al die vreemde jongens en meisjes uit andere landen. Maar Jesse en zijn zus Silke hebben het zeker naar hun zin hier in Pápa. Waarschijnlijk omdat ze weten hoe het is om in een ver land te wonen, maar eigenlijk ook wel omdat hun ouders hen een echt gezellig thuis geven. Daar aan de grote keukentafel met een kop thee is er altijd plaats voor hun verhalen na een lange schooldag.

Jesse met Ron Laven