Is Hongarije nu een dictatuur?

Donderdag 5 januari 2012 - Is Hongarije op 1 januari 2012 een dictatuur geworden? Je zou het zomaar geloven als je het woord 'dictatuur' te pas en te onpas gebruikt ziet worden in de internationale media en door Europese politici. Het al jaren van te voren grondig voorbereidde plan van premier Viktor Orbán om de Hongaren een 'nieuwe vorm' van staatsbestel op te leggen onder de slogan 'De Grote Verandering' en die van kleur wel, maar van inhoud niet veel verschilt van die van eerdere stevige regimes in het land, had misschien zelfs wel kunnen slagen.

Maar Orbán en de zijnen hebben buiten de waard gerekend. De tijden zijn veranderd en de Hongaren ook. Omdat zij nu internet hebben, omdat zij in het buitenland werken of studeren, omdat de internationale contacten intensiever zijn en omdat ze - met of zonder scepsis - Europeanen zijn. De economische crisis en de perikelen met het IMF en de EU zijn echter de belangrijke externe factoren die Hongarije in de schijnwerpers hebben doen zetten. Als het allemaal goed gegaan zou zijn met de centjes had er amper iemand van buitenaf de noodklok geluid. De demonstraties en protesten zijn al ruim een jaar gaande, slechts een paar binnenlandse en buitenlandse politici staken hun nek uit. Het woord 'dictatuur' op spandoeken en in protestbrieven laat naast woede vooral de schreeuw om aandacht zien, 'Hela daarbuiten, kijk naar ons!' Maar het betekent niet dat Hongarije nu ook echt een dictatuur is zoals de internationale pers gretig neerpent.

Is er sprake van een dictatuur als er leden van oppositiepartijen die zich hadden vastgeketend aan hekken en palen voor het parlementsgebouw op 23 december worden gearresteerd? Mogen Nederlandse politici zichzelf op het Binnenhof dan wel aan hekken vastketenen om hun protest tegen de regering Rutte kracht bij te zetten? En mogen boze burgers dat daar eigenlijk wel? Een stomme zet, de politie had die dag niet ook de ex-premier en nog een aantal andere politici, die enkel kwamen demonstreren en het voor de geketenden opnamen, moeten arresteren. Maar het is niet zeker of de opdracht daartoe wel van boven kwam. Laat de Hongaren zelf het woord 'dictatuur gebruiken als zij dat noodzakelijk vinden, waar en wanneer dan ook, maar laat de buitenwacht met die term voorzichtig zijn.

Een groot deel van de Hongaren staat achter de huidige regering, een regering die eindelijk de verlossing zou brengen waarop zo lang werd gehoopt. Maar het is een regering die ook wel past bij de Hongaarse genen. Ze zijn al honderden jaren gewend aan overheersing, autocratie, feodalisme en kregen weinig ruimte voor het ontwikkelen van een mondig burgerschap. De geschiedenis heeft hen gevormd en Orbán en zijn kiezers dachten op die geschiedenis mee te kunnen liften. Zo is de nieuwe Grondwet grotendeels geёnt op de geschiedenis en niet op de toekomst. Een kleiner deel van de Hongaren zou het anders, opener, vrijer willen. Maar ook zij hebben de ingebakken genen van hun geschiedenis en zullen terecht gaan stijgeren als er van buitenaf een vorm wordt opgelegd die niet bekend is, laat staan goed past.

Europees politicus Guy Verhofstad, Hillary Clinton, president van de Hoge Raad Geert Corstens en last but not least, daar is ze weer, Neelie Kroes, maken zich opeens grote zorgen over Hongarije. Dat klinkt allemaal mooi hoor, maar Hongarije is geen Wit-Rusland en ook geen Oezbekistan. Hongarije is een volwassen land met regelmatig een flinke genetisch bepaalde groeistuip, maar zeker in staat om met een steuntje in de rug zichzelf tot een volwaardig Europees land te ontwikkelen. Schreeuwen dat het land nu een dictatuur is helpt daarbij zeker niet. Zet je deuren open voor de Hongaren die naar de toekomst kijken, ondersteun ze, bouw met hen contacten op en betrek ze in de Europese dialoog. Het kan een tijdje duren, maar dat zit nu eenmaal in de Hongaarse genen. Liever langzaam dan snel, en wat de boer niet kent dat eet ie niet. Maar tegen de niet-Hongaarse landen zou ik zeggen: 'Wie de schoen past trekke hem aan, en we hebben allemaal wel eens wat boter op het hoofd!'