Pride Boedapest, 'vrijheid' in een beschermde enclave

Donderdag 12 juli 2012 - De Gay Pride afgelopen zaterdag in Boedapest is zogenaamd rustig, zonder geweld en dus 'feestelijk' verlopen. Dat kon ook niet anders, de hele route was zo afgezet met metershoge hekken en cordons van een paar duizend ME-agenten dat werkelijk niemand - niet die van kwade, maar ook niet die van goede wil - erbij kon komen. Een 'feestelijke' optocht door een lege uitgestorven ruimte in de stad. Een vacuüm zonder publiek, en dus zonder effect.

Of toch met enig effect, want er vonden wel vechtpartijen en arrestaties plaats. Maar dan buiten de hekken op het Kossuth tér. Een parlementslid van de ultra-rechtse Jobbik partij, die daar ook aanwezig was, liet aan de media weten dat dit toch niet de manier moet zijn waarop gedemonstreerd zou moeten worden, dat een geldverslindende politiemacht ingezet moet worden om enkel die kleine groep rechts-extremen in bedwang te kunnen houden. Iedereen heeft het recht om te demonstreren vindt hij. Maar hij schreeuwde wel mee tegen de homo's, hoewel hij ook probeerde om de relschoppers van het plein weg te krijgen.

Het had ook effect op twee jonge Nederlandse toeristes. Ze waren geschokt dat een Pride op deze manier gehouden moet worden. Ze schrokken nog meer van de grote groep kaalkoppen in zwarte kleding die zich op het Kossuth tér verzamelde, en de politiemacht die daar tegenover klaarstond om in te grijpen zodra de rellen zouden beginnen. Want dat was waar de kaalkoppen op uit waren, ze zaten al uren op het plein te wachten om de Pride te komen verstoren. Maar een twee meter hoog hek en honderden ME-agenten hielden hen tegen. Een groep mannen maakte intimiderend met hun mobieltjes foto's van de gezichten van de ME-agenten en de nummers op hun uniformen. Ze scholden hen uit voor homo's en joden. Het vechten begon. Ruim honderd meter verder, achter weer een hoog hek, hield de Pride haar eindmanifestatie. Je kon die niet zien, slechts horen, veilig ver weg in deze voor één dag opgebouwde stedelijke enclave.

Verbijstering en schaamte. Dat was wat Anna, een zeventigjarige Hongaarse die in Nederland woont, voelde. En ook dat wat er door Hongaarse Kati, al ruim veertig jaar in Zwitserland wonend, heenging toen de kaalkoppen, bij de aankomst van de Pride, met de rechterarm omhoog gestoken begonnen te schreeuwen. Anna en Kati komen regelmatig naar Boedapest, ze hebben allebei een woning niet ver van het plein. Beiden wilden solidair een stukje meelopen met de Pride, maar net als andere niet-bewoners van de ruim twee kilometer lange afgezette route inclusief de zijstraten, mochten zij niet naar binnen. Ze zagen bij het hek dat gebeuren, wat in de landen waar zij nu wonen niet snel gebeuren zal.

Ze kennen de verhalen van hun ouders die de Tweede Wereldoorlog hebben meegemaakt, en ze zagen die geschiedenis zich hier herhalen. Het waren niet enkel de agressieve mannen en jongens waar deze twee vrouwen bang voor waren. Het waren vooral de schreeuwende vrouwen in die groep die angst, verbijstering en bittere schaamte bij opriepen. Boze vrouwen in zwart gevechtskostuum, of in symbolisch roodwit gestreepte shirts of in zwarte zomerjurkjes met daarop in glittertjes uitgevoerde fascistische motieven. Er waren vrouwen van hun eigen leeftijd bij.

Hoe kunnen vrouwen, moeders, zo veel haat in zich hebben? Wat bezielt die moeders en zelfs een paar verbeten oma's dat ze in de bloedhitte naar buiten komen om hun woede te uiten, een woede gericht tegen mensen, gericht tegen het leven? Kati en Anna gaan over een week terug naar hun tweede thuis. Ze nemen hun verdriet mee in hun koffers. Kati zal er over zwijgen, in haar Nederlandse kring is niemand nieuwsgierig, zegt ze. Anna echter zal er wel over gaan spreken, in het zuiden van Zwitserland waar zij in een klein stadje woont. Ze laat haar verdriet niet in de koffer zitten. Al is het ver van haar bed, het is voor haar nu toch ook heel dichtbij.