De jaarlijkse winterramp, keer op keer voorspelbaar

Donderdag 17 januari 2013 - Elk jaar vindt er in Midden- en Oost-Europese landen een enorme ramp plaats waarbij vele honderden mensen het leven laten, ook in landen die tot de Europese Unie behoren. In Hongarije alleen al zijn in de laatste twee maanden rond de 130 slachtoffers gevallen, niet door een aardbeving of een chemische ramp maar door de winterkou.

Het MSZF, Hongaars Sociaal Forum, houdt de stand bij van de Hongaren die door de kou zijn overleden. Mensen sterven in hun eigen huis omdat ze zijn afgesloten van gas en elektra, of omdat ze dakloos zijn en op straat bevriezen. In december stuurde het MSZF brieven aan verschillende burgemeesters om de meest schrijnende gevallen in hun gemeenten zo snel als mogelijk te gaan helpen. Eind december stuurden ze ook een brief naar premier Viktor Orbán om te vragen met wie ze aan tafel kunnen gaan zitten om spreken over de daklozenopvang en de ondersteuning van mensen die afgesloten zijn van gas en elektra. Een aantal burgemeester gingen ermee aan de slag, maar de regering heeft nog steeds geen antwoord gegeven. Begin deze week is er een brandbrief uitgegaan naar alle burgemeesters en ook weer naar de regering om zo snel mogelijk een noodplan te maken om erger te voorkomen.

Het lijkt alsof de Hongaarse regering helemaal niet zo'n haast heeft om het probleem aan te pakken. Dat was trouwens bij vorige regeringen niet veel anders, maar nu met nog meer armen en daklozen dan ooit tevoren zou het toch speerpunt van het huidige politieke beleid moeten zijn. De dit jaar gemaakte wet om daklozen die op straat slapen te kunnen straffen met een geldboete of gevangenisstraf is tekenend voor de wijze waarop de regering het probleem benadert. Deze wet is inmiddels, godzijdank, wel teruggedraaid. Het Hongaarse Constitutionele Hof verklaarde de wet ongrondwettelijk.

Momenteel worden er militairen met tankwagens het land ingestuurd om een deel van de bevolking van schoon drinkwater te voorzien. Veel Hongaars water is vervuild met arseen en volgens de Europese regelgeving moet vanaf eind 2012 iedereen over schoon drinkwater kunnen beschikken. Waarom zet de regering het leger dan ook niet in om slachtoffers van de kou te helpen en om kazernes en sporthallen in te richten voor de daklozenopvang? Bij grote overstromingen staan leger en rampenbestrijdingsdienst meteen paraat, maar bij deze winterramp die elk jaar te voorspellen valt, geeft de regering vooralsnog niet thuis. Er zijn plannen in de maak, zeggen ze. Er is ook een potje met geld voor, maar het subsidiesysteem moet eerst nog worden veranderd. De politieke en ambtelijke molens draaien door, en in de tussentijd sterven er honderden burgers.

Naar aanleiding van het artikel van 1 november 2012 op Hongarije Vandaag De winter komt eraan, daklozenopvang maakt zich zorgen op Hongarije Vandaag stuurde Veronica van der Biezen uit Noord-Holland een brief naar de redactie. Daarin vraagt ze wat Europa, Nederland en de Nederlanders, ook die met een huis in Hongarije, zouden kunnen doen om te helpen.

'Het artikel heeft diepe indruk op me gemaakt, in deze moderne wereld waar men voor technologie kapitalen overheeft laat men de belangrijksten sterven: de mens! Is hier nu echt geen oplossing voor te bedenken? Waarom kan er in Nederland geen hulp gevraagd worden, bijvoorbeeld aan grote bedrijven of het houden van een nationale inzamelingsaktie? Is dit jaarlijks terugkerende probleem al aangekaart bij de EU in Brussel? Hongarije hoort toch bij ons, de EU landen?

Er gaat veel geld naar verre ontwikkelingslanden waar we weinig binding mee hebben. Maar, bijna iedereen in Nederland weet waar Hongarije ligt. Velen hebben daar een tweede huis en er zijn veel Nederlandse bedrijven gevestigd, kunnen die niets bijdragen aan een betere opvang in de winter of tehuizen steunen die deze arme sloebers in de winter opvangen?

Ik kom al zestien jaar in Hongarije, en dan zie ik de pure armoede in de kleine dorpen. Ik neem altijd wel kleding en speelgoed mee maar dat is natuurlijk een druppel op de gloeiende plaat maar ik doe mijn best. Ik voel me vanuit hier zo machteloos, zou zo wel weer in de auto willen stappen met warme kleding en dikke dekens en slaapzakken, maar dat is ook maar voor een paar mensen. Er moet gewoon een standaardprocedure komen vanuit de regering: bestaande opvangcentra renoveren en nieuwe kleinschalige opvangcentra regelen in alle buitenwijken. Er zijn genoeg gebouwen die daarvoor geschikt zijn en vrijwilligers zijn er vast ook wel te vinden in Hongarije. Wat zouden we in Nederland, en Nederlanders in Hongarije kunnen doen om te helpen bij de daklozenopvang?'

Natuurlijk zijn er vanuit Nederland in de afgelopen tientallen jaren al veel initatieven ontstaan om Hongaren te helpen, zowel door kerkelijke en burgerorganisaties als door particulieren. Maar voor de daklozen, zeker niet allemaal alcoholist of werkschuw, steeds meer gezinnen met kinderen zwerven nu over straat, komen de handen minder snel op elkaar. Met alle respect: Is het misschien de aaibaarheidsfactor, het zijn immers geen zielige weeskinderen, verwaarloosde paarden of zwerfhonden en katten, waaraan het de daklozen ontbreekt? Wie het weet, mag het zeggen.