Magyar Szalon: György Dragomán - 'De huivering die je raakt'

Donderdag 26 april 2012 - In de Hongaarse Salon die elke maand in Amsterdam in het Goethe Instituut wordt gehouden, is er dit keer een podiumgesprek met de Hongaarse schrijver György Dragomán en zijn vrouw, de dichteres Anna Szabó T. Dit Hongaarstalige gesprek wordt geleid door Beáta Biró-Brink. In april 2008 verscheen Dragománs roman De witte koning in Nederland, vertaald door Rebekka Hermán Mostert. Hieronder een korte impressie over de vertaling en de ontvangst van het boek.

De huivering die je raakt

De witte koning van György Dragomán is inmiddels al vier jaar oud in Nederland en niet meer verkrijgbaar in de reguliere boekwinkels. Nog wel online en in de Slegte. Hoe komt dat?

Deze vertaalde Hongaarse roman (in het origineel A fehér király, inmiddels in twintig talen uitgegeven) werd buitengewoon positief ontvangen in Nederland en België. In de recensies worden krasse dingen gezegd als „grandioze stijl", „indringend en geestig" en „absolute aanrader". Ook de promotie was prima, ik herinner me bijvoorbeeld dat ik van vrienden een foto ontving uit Amsterdam, waar de hele etalage van boekhandel Selexyz gestoffeerd was met tientallen helderblauwe uitgaven van De witte koning omdat het gekozen was als boek van de maand! Een wonderlijk gezicht, die monothematische winkelruiten. Deze etalagevoering deed me denken aan de inhoud van het boek: de jaren tachtig van de twintigste eeuw, in Roemenië. Daar was zo ontzettend weinig in de winkels te koop, dat er vaak één of hoogstens twee producten in eindeloze rijen bovenop elkaar in de winkel werden gestapeld, om nog enigszins de indruk van een verkooptrefpunt te wekken. Ik zal de aanblik van enkele vierkante meters opgestapelde bruinige potjes abrikozenjam in de etalage nooit vergeten.

In België werd het boek nog vóór de publicatie eens speciaal plekje gegund op de Vlaamse Boekenbeurs, en ook in de Vlaamse kranten werd de roman positief onthaald. Dat de roman al in twintig talen was vertaald, klonk natuurlijk ook heel goed. Niets mis met de promotie dus.

Zeker is ook, dat de verzadigdheid van de Nederlandse boekenmarkt een reden is geweest voor het verramsjen van De witte koning. Niet ieder boek wordt herdrukt, niet alle goede boeken worden populair. Maar deze roman werd vooral terzijde gelegd omdat men er een beetje van moest huiveren. Het was een pittig boek, een hard boek, een boek dat mij als vertaler niet alleen vertaaltechnisch, maar vooral inhoudelijk aan het zweten bracht. Het derde hoofdstuk (Eindtijd) gaat over de voetbalcoach Ghiţā en zijn keeperkweller, en over het ongeluk met de kernreactor in de Grote Sovjet-Unie, maar vooral over de absurditeit van het regime waarin een kolonel voetbalkeepers adviseert om van de bal af te blijven: „...hij gaf ons, keepers, het advies om niet te duiken en het contact met de bal zo veel mogelijk te vermijden, omdat er radioactiviteit aan de bal kleefde."

Na het lieflijke eerste hoofdstuk (Tulpen) besloot ik eerst maar eens dat derde hoofdstuk te vertalen – ik wilde er vanaf, het was een heftige tekst om zo dicht bovenop te zitten. De rest van het boek was aangenamer, al werd het nooit echt gerieflijk. Het was een eervolle uitdaging, en ik ben altijd blij om te horen dat mensen het met plezier gelezen hebben, zij het dan niet altijd met de onbezorgde luchtigheid van een vakantieboek. Dragománs roman zit vol spannende verhalen uit boeiende perspectieven, waar waakzaamheid altijd geboden is, zelfs als lezer. Wie dit boek openslaat, gaat onherroepelijk op reis, meegesleept door de lange-lange zinnen van de jonge Dzjata. We worden via een luchtrooster binnengeleid in een geheime filmzaal, we voeren oorlog in een graanveld, we spelen een potje schaak met een machine, en we proberen onze moeder te troosten met een zelfgeplukte bos tulpen. Deze roman verdient het om gelezen, overdacht en geknuffeld te worden.

>>>> Door: Rebekka Hermán Mostert

>>>> De witte koning kwam uit bij Uitgeverij Atlas in 2008 en is daar verkrijgbaar.

De Hongaarse Salon vindt plaats op zondag 13 mei 2012. Dit keer niet in de namiddag, maar in de avond! Tijdens de Nacht van de Europese Literatuur op 16 mei in de Openbare Bibliotheek Amsterdam zal Dragomán ook aanwezig zijn.