Burgemeester kiezen in het dorp...valt er iets te kiezen?

Vrijdag 17 september 2010 - Szőlőmál, een klein dorp in het verre - althans vanuit Boedapest bekeken - zuiden van Hongarije, gaat op 3 oktober een nieuwe burgemeester kiezen. Nou ja, nieuw? De enig overgebleven kandidaat zit als voormalig partijsecretaris van de communistische partij al vanaf 1991 op de burgemeesterzetel.

Voor westerlingen die menen dat het in een democratie over de keuzemogelijkheid tussen meerdere kandidaten moet gaan, is dit niet echt te vatten. Maar misschien zijn er andere zaken veel belangrijker dan 'democratische verkiezingen'? 'Nood breekt wet' en 'Geef het volk brood en spelen', maar in ieder geval brood!

Szőlőmál is een kleine nederzetting uit de late middeleeuwen vlakbij Szigetvár, waar de Ottomaanse veldheer Suleyman de Grote in 1566 in zijn slaap overleed. Dat hij overleed mocht echter niet baten, de Hongaren werden in de slag om Szigetvár in die dagen genadeloos verslagen. Sinds een aantal jaren bevindt zich op de plaats waar de tent van Suleyman zou hebben gestaan zou hebben het Turks-Hongaarse vriendschapspark. Na 1800 veranderden de Schwaben de naam van het dorp Szölomál in Szulimán, wel zo gemakkelijk omdat iedereen de overwinning van de grote generaal 'Szulimán' kende. Szőlőmál, een Oud Middeleeuwse woord, te vertalen in zoiets als 'druiveschijn', nog mooier dan zonneschijn, werd een klein paradijsje. Tot 1990.

Een baantje bij de burgemeester

Na de val van het communisme werden in de regio fabrieken gesloten, de coöperaties en daarmee een sociaal gemeenschapsleven opgeheven. Het dorp verkocht grote stukken van zijn bossen aan omliggende gemeenten. Waar voorheen de gemeenschap zelfvoorzienend was en koeien en ganzen het overtollig gras wegvraten, wordt het aanzicht van het dorp nu schoongehouden door de werkers van de groenvoorziening die door de burgemeester worden aangesteld en daar een klein loon voor ontvangen. Szulimán ontvangt een kleine staatsbijdrage waaruit onderhoud van het groen en van de begraafplaats wordt betaald. Ook betaalt de staat pensioenen en vergoedt het de kosten voor schoolgaande kinderen, dat wil zeggen voor hun boeken en hun busabonnement. De bus die 's morgens om 07.00 uur de kinderen naar school brengt heeft één uur nodig om Szigetvár, 8 kilometer verder, te bereiken. De volgende bus naar Szigetvár vertrekt pas om 13.00 uur, daarna rijdt er geen bus meer. Het dorp heeft nog maar tweehonderd inwoners in plaats van de negenhonderd vóór 1950. Rond de vijftien huizen zijn door Nederlanders gekocht, opgeknapt en worden vooral in de zomer bewoond.

Het 'kulturház' heet nu 'faluház' waar s'morgens rond een uur of zeven wat administratie wordt geregeld en het gereedschap opgepakt door de werkers in de groenvoorziening. Een enkele bruiloft of 'bal' in het faluház herinnert nog aan de feesten van voor 1990. Het loon van de te werk gestelden is dit jaar ruim 10% gezakt ten opzichte van vorig jaar, vooral door het wegvallen van voedselbonnen. Bijna de helft van de beroepsbevolking is afhankelijk van hun baantje bij de burgermeester. De rest is gepensioneerd.

Nieuwe kandidaten!

En dan is er plots het moment dat inwoners zich kandidaat kunnen stellen om verkozen te worden als burgemeester! Het word het gesprek van de dag. Een creatieve, relatief jonge, man uit het dorp bezorgt iedereen een brief die vol staat met prachtige plannen. Als hij burgemeester wordt dan komt er beter openbaar vervoer, culturele festivals, sociale evenementen voor jong en oud en nog veel meer. De baas van de enig overgebleven kroeg overweegt zich ook kandidaat te stellen, altijd handig als vaste klanten tegelijk hun zaakjes met je delen. De enige andere 'zakenman' die nog een levende handel draait stelt zich ook kandidaat. De veelbelovende brief blijkt geschreven door een 'outsider' die vindt dat er wat moet veranderen in het dorp, de handelaar krijgt minder benodigde handtekeningen onder zijn voordracht en de kroegbaas trekt zich terug. Stel je voor dat straks de klanten hun biertje niet meer kunnen betalen. En na het inzamelen van de voorkeursbriefjes blijft de huidige burgermeester, die na twintig jaar ook na zijn pensioen het ambt wil bekleden, als enige kanditaat over.

Westerse scepsis over deze gang van zaken is ongepast. De huidige burgermeester heeft maar één doel, zorgen dat het weinige geld bij de dorpelingen terecht komt. Hij doet dit volgens de regels uit Boedapest door werk te verschaffen aan hen die opgroeiende kinderen hebben of aan hen die geen andere toekomst hebben. Dat dit wat wordt vermengd met familiebelangen of historisch gegroeide rechten, het zij zo.

Verbinding met de buitenwereld?

Het wrange toeval wil dat dit artikel hier over Szulimán eerder op het internet te lezen valt dan dat de dorpsbewoners over internet beschikken. Veel van hen hebben geen computer en de telefoonmaatschappijen, ook de mobiele, investeren al jaren niet in het zwaar verouderde telefoonnet. Aanleg van internet via een zendmast is gaande. Na maandenlange discussies over wáár in godesnaam de mast moest staan, na jaren overleg over wie er eigenlijk wel een aansluiting wil, mag of kan betalen, werd vorig jaar besloten dat BaranyaNet het dorp met de virtuele wereld gaat verbinden. Vele vergaderingen en nieuw op te stellen kontrakten verder stuurt BaranyaNet zijn medewerkers op pad zonder voldoende kabels of een noodzakelijke, lange, boor. Ook moeten er eerst hoge palen op verschillende percelen worden geplaatst omdat de golfjes niet hoog genoeg de lucht ingaan om de mast aan de andere kant van de heuvels te bereiken. In Boedapest springen mij tranen in de ogen bij het zien van de affiches van Pannon. Daarop is een foto van een romantisch dorpje te zien met het fantastische onderschrift: 'Ook hier Internet!'. Een enkele optimist in Szulimán spreekt me moed in. "Ach Lidewijde, heus, op het moment dat er niemand meer in dit dorp woont en jij als enige overblijft, wel dan krijg je internet! Tsja, wie wil er dan nog burgermeester worden in Szulimán?